Het eind van 2013… Zoals gewoonlijk hebben we de woorden “De beste wensen…” voor op de lippen en stromen we over van de goede bedoelingen. Bekrachtigd al tijdens de Kerstdagen wanneer er vol overtuiging “Vrede op aarde, in de mensen een welbehagen” wordt gezongen.
Wanneer ik met het “vredevirus” besmet ben geraakt, durf ik niet te zeggen. Thuis ben ik groot geworden in een sociaal-democratisch milieu waarin “Het Vrije Volk” en de VARA-gids een belangrijke plaats innamen. In de nadagen van het ooit gerenommeerde linkse dagblad werd de nieuwsvoorziening in ons gezin overgenomen door de Winschoter Courant, het wakkere broertje van het burgerlijker Nieuwsblad van het Noorden. Mede onder invloed van “opa Drijbörg” (Hemmo de Groot) die 4 jaar bij ons inwoonde (en de krant betaalde….) Mijn opa was een ‘man van aanzien’ ondanks zijn kromme rug door de ziekte van Bechterev. Zijn leven lang boerenarbeider, kapot gewerkt, maar met ere 80 geworden! Hij maakte de landarbeidersstaking eind jaren ’20 mee en zat in de gemeenteraad van Beerta voor de SDAP.
Toch is dat milieu niet voldoende om mijn keus voor de Vredesbeweging volledig te verklaren. Het zal ook door de jaren zestig zijn gekomen, en door een leraar als ‘meneer Westerhof’ die ik als docent niet zo mocht, maar van wie ik zijn principiële keus voor de PSP waardeerde. Deze politiek-maatschappelijke bewustwording vond dus vooral in mijn kweekschoolperiode plaats, maar werd wel degelijk voorbereid tijdens de MULO-jaren in Scheemda. In de catacomben van de “Esbörg” voerden we discussies over diverse onderwerpen, aangemoedigd door de oudere generatie van Hans Smit, Derk Maarten Drenth en Piet Brouwer, onze mentoren. (Die zelf trouwens niet zo extreem waren, politiek gezien, voor zover ik weet…)
Op de kweekschool was ik een paar jaar ouder, woordenrijker, opgeschoven naar links. Niet alleen kreeg ik de gelegenheid een werkstuk te maken (zo heette dat toen nog…) over “Oorlog en Vrede”, ook waren we actief in de SJGW, de Socialistische Jongeren Groep Winschoten, niet gebonden aan een politieke partij (in tegenstelling tot de meer gematigde jongeren van de FJG van de PvdA). Dat het af en toe wel erg nadrukkelijk “van dik hout zaagt men planken” was, hadden we toen nog niet zo in de gaten. Relativeren was iets voor later, wij namen onszelf en de wereld bijzonder serieus! Boeiende jaren, waarin veel gebeurde en we meermalen de krant haalden, niet alleen door acties voor de aanleg van het Dollardkanaal (waarbij we de milieubezwaren wegwuifden, zo ging dat destijds…) Ook door het aan de kaak stellen van het feit dat de PvdA de kandidatuur van een ruim 70-jarige VVD’er voor een wethouderspost steunde in Winschoten, een schande in onze ogen…. En door het laten drukken en opplakken van politiek geïnspireerde stickers en affiches over de militaire dictatuur in Griekenland en de situatie in Angola dat zich losmaakte van Portugal. Van ministers als Luns en organisaties als de NAVO moesten we niets hebben….. Wereldverbeteraars….
Wat hebben we sinds die jaren een koude douches over ons heen gekregen, wat zijn we, vaker dan ons lief was, ontnuchterd…. Soms komt dat gevoel van zo’n 50 jaar geleden in al zijn hevigheid terug. Niet alleen als je wordt geconfronteerd met de kwalijke gevolgen van militaire machtsstrijd (in Syrië bijvoorbeeld) en sociale onmacht (Zuid-Soedan), ook door een overlijdensbericht als dat van Bram van der Lek (Kamerlid voor de PSP, later voorzitter van Milieudefensie). De scherpe kantjes zijn er wel af, maar de basisgedachte is me nog steeds dierbaar. Mensen horen elkaar niet de hersens in te slaan, die hersens moeten worden gebruikt voor het scheppen van “een betere wereld”. (En inderdaad, te beginnen bij jezelf…)
Werk aan de winkel dus, ook in 2014!
Grote voorbeelden van wie ik als MULO-leerling al biografieën las….
Bijzondere foto uit de eerste helft van de jaren zestig. Links sta ik, rechts Albert Steendam, een klasgenoot van de kweekschool en tevens SJGW-lid. We stonden toen eens op de markt in Winschoten, midden tussen de reguliere kramen. Marktmeester Epi Visscher had ons een puik plaatsje bezorgd. Eerst stonden we nog iets beter, maar toen speelde een van de marktkooplui zodanig op (hij liep rood aan en het schuim stond hem bijkans om de mond…) dat het ook de marktmeester verstandiger leek wat meters op te schuiven. Kon de desbetreffende marktkoopman zijn meters Hansaplast al standwerkend verkopen en wisten wij een enkeling te interesseren voor onze “betere waren”, boekjes, brochures, stickers, kaarten, affiches uit de wereld van de geweldloosheid. Een succes? Nee, niet bepaald…… Wel een leerrijke ervaring! (De patatkraam had inderdaad meer klandizie dan wij…)
